به نام خداوند جان و خرد
بیانیه تحلیلی انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه فردوسی مشهد در خصوص اعتراضات اخیر دانشجویی
پس از درگذشت اندوهبارخانم مهسا امینی، اعتراضات اجتماعی نسبت به عملکرد نامناسب گشتهای ارشاد با شعار« زن ، زندگی ،آزادی» تشدید گردید و دامنه آن به محیطهای دانشجویی و دانشآموزی کشور گسترش یافت. پس از برخورد خشن با دانشجویان معترض دانشگاه بلندآوازۀ صنعتی شریف و هتک حرمت دانشگاه، این اعتراضها در محیط دانشگاه دوباره اوج گرفت. ضمن محکومیت شدید حمله به ساحت دانشگاه و درخواست رسیدگی سریع قانونی به آن، می توان اعتراضات اجتماعی اخیر را در پاسخ به دو سوال اساسی زیر تبیین کرد:
نخست اینکه:«چرا اغلب اعتراضات اجتماعی دردو سه دهۀ اخیر به خشونت و سرکوب گراییده و نسبت به مطالبات معترضان اقدام موثری صورت نگرفته است؟» دیگر اینکه « با ورود اعتراضهای اجتماعی اخیر به عرصۀ دانشگاه، تشکلها و گروههای مرجع دانشگاهی برای تلطیف و منطقی کردن فضای اعتراضی و صورت بندی دقیق مطالبات چه مسئولیتی دارند؟»
در پاسخ به سوال نخست باید گفت: اعتراضهای اجتماعی در انواع محرومیتها ، محدودیتها ، سلب آزادیهای مدنی ، تبعیضها و بی عدالتیها ریشه دارد و حل آن نیز مشروط به رفع هرچه بیشتر این محدودیتها و فراهم آوردن یک زندگی شایسته برای ایرانیان است و این مهم نیز جز با استقرار یک نظام حکمرانی عقلانی و توانمند میسر نمی شود؛ نظامی که اولا درک واقع بینانهای از انتظارات و مطالبات جامعه خود داشته باشد و ثانیا متناسب با نوشوندگی مطالبات از روش های نو و مسالمتآمیز برای پاسخ دادن به آنها بهره بگیرد. ضمن آنکه پاسخ ندادن یا پاسخگویی نامناسب به مطالبات، باعث انباشته شدن نارضایتیها شده و مردم و حاکمیت را در چرخهای فروبسته از خشونت گرفتار خواهد کرد و به هر دو، آسیب خواهد رساند. از سوی دیگر ناتوانی حکومت در حل منازعات وقتی شدت پیدا می کند که ظرفیتهای اجتماعی حل منازعه بویژه نهادهای مردمی و سیاسی همچون احزاب و گروههای سیاسی، اصناف ، انجمنها و گروههای مرجع نادیده گرفته شوند و حاکمیت به جای میانجیگری و داوری در بین نیروهایهای اجتماعی رقیب، از بی طرفی خارج و درگیر منازعه شود؛ مشکلی که کشور سالهاست بدان گرفتار است و این خود سبب تشدید منازعه، لاینحل ماندن مطالبات و در نتیجه کاهش شدید اعتماد و مشروعیت سیاسی حکومت گردیده است.
ریشۀ اجتماعی اعتراضات اخیر دانشجویی را نیز باید در چارچوبی که پیش از این بدان اشاره شد جستجو کرد و آن نادیده گرفتن مطالبات زنان و جوانان نسل جدید و عدم پاسخگویی مناسب به آنهاست؛ هرچند قابل انکار نیست که اقدامات تحریک آمیز بدخواهان کشور ایران در شرایط ناآرامی و نارضایتی عمومی بر آتش خشم این اعتراضات افزوده و حل این منازعه را پیچیده تر و دشوارتر می نماید.
در بارۀ سوال دوم باید به دو نکته اشاره کرد که:
- ۱- دانشگاه میزان الحراره جامعه است و هر گونه ناراستی ، ضعف یا مشکل ایجاد شده در جامعه در دانشگاه بازتاب پیدا می کند و بر این اساس دانشجویان، سخنگویان اصیل و صادق جامعه هستند و پرسشها ، انتقادها و شک و تردیدهای آنان نیز بازتابی از خواستههای اجتماعی است. بعلاوه دانشگاه نهاد اصلی حوزۀ همگانی است و گفتگو مهمترین اصل این حوزه است و بر این مبنا انتظار این است که گفتگوها در دانشگاه بدون هیچگونه سلطه و ترسی جریان داشته باشد و به همین جهت قوانین موضوعۀ کشور نیز بر مصونیت دانشگاه تاکید دارد و ورود نیروهای نظامی و انتظامی به آن را منع نموده است. خوشبختانه ظرفیت و توانایی کافی برای امن نگهداشتن محیط داخلی و شکل دادن به گفتگوهای سازنده و آزاداندیشانه در خود دانشگاه موجود است و هیج نیازی به مداخله بیرونی نیست.
- ۲- اعتراض حق قانونی دانشجویان است و آنها می توانند مطالبات خود را در چارچوب مقررات قانونی حاکم بر دانشگاه دنبال کنند و نیروهای دانشگاهی( اعم از تشکلهای دانشجویی، تشکلهای هیأت علمی، مسئولان دانشگاه و سایر گروههای مرجع دانشگاه) می توانند در تعامل و همکاری نزدیک با یکدیگر از میدان اعتراضی دانشجویان صیانت کرده و از هرگونه اعمال خشونتی قویا جلوگیری نمایند. با اطمینان می توان گفت يگانه راه عبور کم‌خطر از شرایط جاری به رسمیت شناختن ظرفیتهای قانونی اعتراض خصوصا بازگشت به مسیر مذاکره و گفتگوی سازنده همراه با پیش‌بینی ضمانتاجرایی لازم برای عواقب و نتايج گفتگوهاست. بی شک دانشگاه مناسبترین مکان برای شنیدن صدای اعتراض دانشجویان، صورت بندی دقیق سخنان و خواستهای آنها و انتقال مطالبات و پیگیریهای مربوط به ضمانت اجراست. آنچه در مرحله کنونی اهمیتی فوق العاده دارد این است که صدای دانشجویان به نمایندگی از نسل جدید توسط حاکمیت بهخوبی و بهدرستی شنیده شود و این امیدواری ایجاد گردد که برای متقاعد سازی و تامین مطالبات این نسل معترض، گام های موثری برداشته می شود.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه فردوسی مشهد با حفظ مواضع اصولی اصلاح طلبانۀ خود، برای تلطیف و منطقی کردن فضای گفتگو و اعتراض قانونی در دانشگاه و صورتبندی دقیقتر مطالبات از هیچ کوششی فروگذار نخواهد کرد و مسئولان محترم دانشگاه را به صیانت جدی از حریم دانشگاه، تلاش همه جانبه برای آزادی دانشجویان زندانی و نیز به سلم و مدارای بیشتر با دانشجویان معترض و پیگیری مطالبات آنها فرا می خواند. از کلیه همکاران محترم هیات علمی و نیروهای تاثیرگذار دانشگاه نیز مصرّانه می خواهد به سهم خود در این مسیر از هیچ کوششی دریغ نورزند.
انجمن اسلامی مدرسین دانشگاه فردوسی مشهد
۱۴۰۱پانزده مهر